بررسی آمارهای شاخص بهای صادراتی حاکی از آن است که در دی‌ماه این شاخص برای سومین بار تورم ماهانه منفی را تجربه کرده است؛ در‌حالی‌که در ۷ ماه نخست سال‌جاری رشد متوسط شاخص ماهانه در سطح ۱۸ درصد گزارش شده بود، پس از ماه آبان نرخ تورم ماهانه این شاخص منفی شد و این روند تا دی‌ماه ادامه داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عقبگرد نرخ ارز در سه ماه منتهی به دی‌ماه سال‌جاری، باعث تغییر مسیر شاخص بهای صادراتی شده است، اما با توجه به افزایشی شدن این شاخص در دو ماه پایانی سال این انتظار وجود دارد که شاخص بهای صادراتی نیز در مدت باقی مانده تا پایان سال تغییر مسیر دهد.

تورم منفی در دی‌ماه

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که شاخص بهای صادراتی در دی‌ماه سال‌جاری به رقم ۵/ ۷۲۳ رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد که تورم ماهانه شاخص بهای صادراتی در دی‌ماه معادل منفی ۴/ ۳ درصد بوده است. این در حالی است که در آذر سال ۱۳۹۷ رشد منفی ماهانه شاخص بهای صادراتی معادل با منفی ۲/ ۲۰ درصد بوده است. در آبان‌ نیز شاخص بهای صادراتی نسبت به ماه قبل از آن ۶ درصد کاهش را تجربه کرده بود. این سومین تعدیل قیمتی شاخص بهای صادراتی محسوب می‌شود. در ماه‌های اخیر با نوسان بالای نرخ ارز، قیمت‌های صادراتی نیز روند پرنوسانی را تجربه کرده‌اند.

از فروردین تا مهر سال‌جاری روند شاخص بهای صادراتی به شدت افزایشی بود؛ به‌نحوی که متوسط افزایش ماهانه این شاخص در هفت ماه نخست سال‌جاری به میزان ۱۸ درصد گزارش شده است. اما در سه ماه منتهی به دی‌ماه این روند نزولی شده است. به‌نظر می‌رسد این آخرین ماهی است که تورم ماهانه شاخص صادراتی در آن منفی گزارش شده است و در دو ماه پایانی سال به سطح قیمت شاخص بهای صادراتی افزوده خواهد شد؛ زیرا بهای ارز در دو ماه پایانی نسبتا افزایشی بوده است.

براساس گزارش بانک مرکزی میزان شاخص بهای صادراتی در دی‌ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۷/ ۱۴۰ واحد افزایش یافته است، این نرخ نسبت به آذر ماه در سطح کمتری بوده است، زیرا در آذر افزایش نقطه به نقطه شاخص بهای صادراتی به میزان ۵/ ۱۶۲ درصد بوده است.

همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ۱۰ ماه اول سال ۱۳۹۷ نسبت به دوره مشابه سال قبل ۱/ ۱۶۰ درصد به شاخص بهای صادراتی افزوده شده است، این آمار برای رشد ۹ ماه نخست سال نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل با ۶/ ۱۶۲ درصد بوده است و نشان می‌دهد که شاخص بهای صادراتی در ماه دهم کاهش یافته است.

این موضوع را از آمار تورم متوسط شاخص بهای صادراتی نیز می‌توان دریافت. بر اساس آمارهای شاخص بهای صادراتی در ۱۲ ماه منتهی به دی‌ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱/ ۱۴۰ درصد به شاخص بهای صادراتی افزوده شده است، اما در مقابل در ۱۲ ماه منتهی به آذر سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش شاخص بهای صادراتی به میزان ۴/ ۱۳۰ درصد بوده است.

عوامل اثرگذار در بهای صادرات

به گزارش بانک‌مرکزی، شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران یکی از انواع شاخص‌های قیمت است که تغییرات سطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه در تهیه این شاخص، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود، تغییرات این شاخص نمایانگر تغییرات قیمت کالاهای صادر شده در بازارهای جهانی و نوسانات نرخ ارز است. بنابراین، دو عامل قیمت ارز و قیمت کالاها در بازار جهانی در تغییرات شاخص بهای صادراتی اثرگذار است.

هدف بررسی و محاسبه شاخص بهای کالاهای صادراتی، نمایش نوسان و تغییرات قیمت کالاهای غیرنفتی صادر شده توسط صادرکنندگان کشور است. شاخص بهای صادراتی از سال ۱۳۸۸ به عنوان یکی از سه گروه اختصاصی شاخص بهای عمده فروشی کالاها، در اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی تهیه می‌شود.

چارچوب این آمار، کلیه شاخص‌های صادراتی است که در زمینه صادرات کالاهای غیرنفتی فعالیت داشته و شرایط استمرار صادرات و امکان اخذ قیمت ارزی واحد کالا را دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سه ماه منتهی به دی‌ماه، روند نرخ ارز نزولی بوده و این موضوع باعث تغییر قیمت شاخص بهای صادراتی شده است. در آبان، نرخ ارز در یک ماه به میزان ۷ درصد و در آذر این نرخ به میزان ۲۰ درصد افت کرده است.

در دی‌ماه نیز به میزان ۶/ ۰ درصد از سطح نرخ ارز کاسته شده است؛ بنابراین این آمار تایید می‌کند که کاهش نرخ ارز در این سه ماه بر شاخص بهای صادراتی اثرگذار بوده است. اما در دی سال‌جاری نرخ ارز نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۱۵۵ درصد رشد کرده است.

افت محصولات پتروشیمی

بانک مرکزی آمار تغییرات شاخص بهای صادراتی را در گروه‌ها نیز مشخص کرده است. این گروه‌ها به دو بخش اختصاصی و اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند. در گروه اختصاصی تنها محصولات پتروشیمی وجود دارد که ۴۶ درصد از وزن کل شاخص بهای کل صادراتی از محصولات پتروشیمی تشکیل شده است. این گروه در دی‌ماه کاهش ۲/ ۵ درصدی را تجربه کرده و نشان می‌دهد که علت اصلی عقبگرد شاخص بهای صادراتی کاهش محصولات پتروشیمی بوده است.

قیمت محصولات پتروشیمی نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۱۴۷ درصد افزایش یافته است. در دی‌ماه سال‌جاری رشد ماهانه قیمت محصولات معدنی معادل با منفی ۴/ ۶ درصد بوده است. در ماه مورد بررسی، کاهش شاخص بهای برخی از اقلام مانند پروپان مایع شده معادل ۴/ ۷ درصد، بوتان مایع شده ۲/ ۷ درصد، روغن صنعتی ۴/ ۱۰ درصد، موم پارافین ۲/ ۱۵ درصد، سیمان ۹/ ۱ درصد، روغن موتور ۱/ ۱۰ درصد و کنسانتره مس و قیر هر کدام برابر ۱/ ۱ درصد سبب شد تا شاخص قیمت گروه محصولات معدنی نسبت به ماه قبل کاهشی باشد. محصولات صنایع شیمیایی و صنایع وابسته یکی دیگر از گروه‌هایی که در دی‌ماه دارای تورم ماهانه منفی بوده است.

این رقم به میزان منفی ۶/ ۳ درصد گزارش شده است. این کاهش بیشتر تحت‌تاثیر پایین آمدن شاخص بهای تعدادی از اقلام به‌خصوص افت قیمت آمونیاک به میزان ۵/ ۱۲ درصد، کود اوره به میزان ۴ درصد و منواتیلن گلایکول به میزان ۷/ ۶ درصد بوده است. در دی‌ماه سال‌جاری مواد نسجی نیز به میزان ۳/ ۴ درصد افت قیمت را تجربه کرده‌اند. کاهش شاخص بهای برخی از اقلام به‌خصوص فرش پشمی دستباف برابر ۷ درصد موجب شده که شاخص بهای این گروه منفی شود.

همچنین در گروه فلزات معمولی نیز شاخص بهای گروه فلزات معمولی و مصنوعات آن نسبت به ماه قبل به میزان ۳/ ۱ درصد افت کرده است. کاهش مذکور عمدتا در اثر پایین آمدن شاخص قیمت برخی از اقلام به ویژه شمش به میزان ۴/ ۵ درصد، آهن گرم ۱/ ۱ درصد، تیرآهن ۷/ ۳ درصد و میلگرد به میزان ۱/ ۱۶ درصد بوده است. در دی‌ماه سال‌جاری میوه‌های خوراکی صادراتی نسبت به ماه قبل افزایش ۵/ ۱ درصدی را ثبت کرده‌اند. چای صادراتی نیز افت ۱/ ۴ درصدی را ثبت کرده تا در مجموع تغییر قیمت ماهانه محصولات نباتی به میزان ۸/ ۰ درصد ثبت شود.

منبع: دنیای اقتصاد